Ze is niet al haar hele leven bezig met duurzaamheid. Maar tijdens haar opleiding Anesthesiologie veranderde dat. Ze verdiepte zich erin en verbaasde zich over de enorme voetafdruk van de operatiekamers. Duurzaamheid op de OK was nog geen topic, nu steeds meer. “Als we écht impact willen maken, dan kan dat hier”, dacht Julia Heusdens, anesthesioloog in het UMC Utrecht. 

De OK heeft om meerdere redenen een grote milieu-impact: het hoge energieverbruik door het luchtventilatiesysteem en enorm veel wegwerpmaterialen. Denk aan spuiten, naalden, handschoenen, mondmaskers, beademingsslangen. Er is héél veel afval op de OK. Julia: “Dit was echt een eyeopener voor mij. Het luchtventilatiesysteem ververste dag en nacht de lucht, ook als de operatiekamer buiten gebruik was. Dat is nu aangepast. Maar bijvoorbeeld ook medicatie: je kunt een patiënt onder narcose houden met een infuus met slaapmiddel, of met damp die de patiënt inademt. Die dampen zijn broeikasgassen en blijven lang in de atmosfeer. Nu kiezen we waar mogelijk voor medicatie via het infuus. Veel duurzamer.”

Studenten bezoeken het afvalstation in het UMC Utrecht

Tijdens haar opleiding was er nog weinig aandacht voor duurzaamheid. Het was geen prioriteit. “Iedereen is vanzelfsprekend druk met de zorg voor de patiënt. Daarom ging ik steeds het gesprek aan met collega’s en arts-assistenten. Leuke gesprekken! Want de meesten willen echt wel meewerken aan een duurzame wereld, alleen ze moeten wel weten hóe. En je moet iedereen meekrijgen. Ik organiseerde samen met gelijkgestemden refereeravonden en onderwijs, waar we kennis en ideeën uitwisselen over hoe we deze planeet leefbaar kunnen houden. Door de vele opleidingen die het UMC Utrecht aanbiedt, kunnen we bij de jonge generatie zorgprofessionals het thema duurzaamheid opnemen in de opleidingen. Zo gaan we nu bijvoorbeeld met studenten het afvalstation bekijken. Hoe wordt de logistiek van al het afval van het UMC Utrecht geregeld? Wat wordt er gerecycled of hoe scheiden we de soorten afval? Heel leerzaam.”

Een oranje vuilniszak en beademingsslangen hergebruiken in de OK

Ook dankzij de EWUU-alliantie onderzoeken studenten welke duurzame keuzes er gemaakt kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan wijze van zuurstofgebruik, type laryngoscoopbladen, bloeddrukbanden, 20 ml vs. 50ml propofol-ampullen. Onder andere de kennis over propofol ampullen en zuurstofgebruik wordt nu ook echt toegepast in de OK. “En een kleine duurzame actie die ik altijd toepas: ik controleer voor een operatie altijd of de oranje zak er hangt om plastic te scheiden. Als deze er hangt, gaan mensen vanzelf het plastic scheiden. Een ander voorbeeld van verduurzaming op de OK is het langer gebruiken van beademingsslangen. Waar van oudsher de beademingsslangen een week meegingen, hergebruiken we de beademingsslangen nu langer en gaan de slangen een maand mee! Natuurlijk hebben we de wetenschap erop nageslagen of dit veilig voor de patiënt is, want veiligheid staat voorop.”

Onze planeet leefbaar houden voor generaties na ons

Het UMC Utrecht werkt iedere dag aan een gezond leven en een gezonde maatschappij, ook voor de generaties na ons. Maar het leveren van zorg heeft een negatieve impact op het klimaat en hierdoor worden mensen ongezonder. “Die tegenstelling wil ik kleiner maken, zeker nu ik zelf de generatie na ons op de wereld heb gezet. We hebben te lang op te grote voet geleefd. En we zijn ons nog niet genoeg bewust van waar iets vandaan komt. Denk aan de hamburger op je bord, het T-shirt van H&M dat in Pakistan verre van duurzaam wordt geproduceerd. Hoe meer je weet over hoe je de wereld belast, des te meer je duurzame keuzes maakt.”

Er is zo veel te doen, begin gewoon!  

Julia hoopt dat er in de zorg meer ruimte komt om echt aan de slag te gaan met een betere, gezonde en duurzame toekomst. “Veel mensen op de werkvloer in het UMC Utrecht hebben goede ideeën en zijn welwillend, maar er is naast de patiëntenzorg vaak weinig tijd voor de uitwerking van initiatieven. Ik hoop dat dat verandert. Er is zoveel te doen! En ook al heb je maar een klein idee, ook dát draagt al bij aan een duurzamere wereld. Laat je niet ontmoedigen door de grote opgave. Duurzaamheid is nu hip, het is steeds meer een topic. Maar duurzamer denken en doen is het nieuwe normaal. Begin gewoon, het is makkelijker dan je denkt.”